Napary o działaniu uspokajającym układ nerwowy

Dolegliwości nerwowe trwające dłużej wymagają terapii medycznej. W stanach cięższych niezbędne są leki, a czasem wizyta u psychologa czy psychoterapeuty. W stanach lżejszych, czy w cięższych w porozumieniu z lekarzem alternatywą lub uzupełnieniem mogą być zioła. Zioła są skuteczne i w odróżnieniu od leków syntetycznych działają łagodnie i nie wywołują efektów niepożądanych.

Ziół działających hamująco na ośrodkowy układ nerwowy jest sporo. Łagodzą one stany napięcia nerwowego i wzmacniają układ nerwowy. Najczęściej stosowane i najskuteczniejsze to: korzeń kozłka, szyszki chmielu, liść melisy, kwiat lawendy, ziele męczennicy, kwiatostan głogu, kwiat lipy, mięta pieprzowa, rumian szlachetny.

Kozłek lekarski, czyli waleriana – Valeriana officinalis

W warunkach naturalnych jest rośliną wieloletnią. Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Azji, Japonii. W Polsce rośnie w na wilgotnych łąkach i torfowiskach, nad brzegami rzek i w zaroślach. Jest też uprawiany. Surowcem zielarskim jest korzeń.  Zbór korzeni przeprowadza się wiosna lub jesienią.

Substancje czynne to irydoidy i olejek eteryczny o bogatym składzie. Korzeń zawiera ponadto kwasy organiczne, żywice, gumy, cukry i związki mineralne.

Używany bywa między innymi w stanach niepokoju, bezsenności, podczas migreny i ataków histerii. Działa wzmacniająco w stanach nerwicowych. Stwierdzono działanie lecznicze przy neurastenii. Dobrze odpręża i uspokaja, łagodzi stany napięcia, niepokoju i nadpobudliwości.

Napar:

- 1 łyżkę rozdrobnionych korzeni zalać szklanka wrzątku i pozostawić pod przykryciem na 15 minut. Przecedzić. pic ¼ - 1/3 szklanki 2-3 razy dziennie.

Chmiel – Humulus lupul

Chmiel jest rośliną wieloletnią, pnącą. Występuje w stanie dzikim w umiarkowanej strefie Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce chmiel jest pospolity. Występuje w wilgotnych zaroślach, olszynach, w wilgotnych lasach liściastych i w zaroślach w pobliżu rzek i strumieni. Spotkać go można w starych parkach i ogrodach. Do celów spożywczych i farmaceutycznych bywa uprawiany. Surowcem są szyszki. Zbiera się je gdy szyszki są jeszcze prawie zamknięte, ale już wyrośnięte do normalnej wielkości. W lecznictwie wykorzystywana jest także lupulina.

Podstawowe substancje czynne znajdują się nie tylko w olejku eterycznym, który ma bardzo bogaty skład. Zawiera między innymi związki siarki.  W surowcu znajdują się również gorzkie związki żywicowe w tym metylobutenol, który jest głównym składnikiem uspokajającym. W szyszkach znajdują się też flawonoidy, garbniki, związki purynowe, cholina i woski.

Szyszki chmielu oraz lupulina działają między innymi uspokajająco w tym na sferę płciową, oraz nasennie. Łagodzą nadpobudliwość nerwową, niepokój, rozdrażnienie.

Napar:

- 1 łyżkę szyszek zalać szklanką wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem na 15 minut. Przecedzić. Pic 2-3 razy dziennie po ¼- 1/3 szklanki przed posiłkiem.

Melisa - Melissa officinalis

Melisa jest rośliną wieloletnią. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. W Polsce jest powszechnie uprawiana w uprawach polowych, ogrodach, ogrodach pszczelarskich, a także w doniczkach i na balkonach. Surowcem zielarskim jest liść melisy. Liście zbiera się zwykle dwa razy w roku.

Podstawowe surowce czynne znajdują się w liściach i zielu. Są to te same związki, ale w różnych ilościach. Jest to olejek eteryczny zawierający związki terpenowe w tym cytral o zapachu cytryny. W liściach są ponadto garbniki, gorycze, fenolokwasy, śluzy, kwasy organiczne, flawonoidy, żywice, jest witamina C i są sole mineralne.

Melisa jako roślina lecznicza znana była już w czasach starożytnych. Działa ona między innymi uspokajająco. Obecnie stosowana jest jako środek uspokajający w stanach pobudzenia nerwowego, w leczeniu bezsenności, w nerwicach serca i uczuciach niepokoju.

Napar:

- 1 łyżkę rozdrobnionych liści zalać szklanką wrzątku i zaparzyć pod przykryciem 15 minut. Po czym przecedzić.  Pic po 2-3 łyżki dziennie.

Lawenda – Lavandula officinalis

Lawenda jest wieloletnią krzewinką. W stanie naturalnym występuje w krajach śródziemnomorskich. Uprawiana jest w Europie i Ameryce Północnej. W Polsce też jest uprawiana, ale w mroźne zimy może wymarzać. Surowcem jest kwiat lawendy. W lecznictwie stosowany jest też olejek lawendowy.

Kwiat lawendy zawiera olejek eteryczny, sole mineralne, kwasy organiczne, kumaryny, garbniki, fitosterole i inne cenne substancje czynne.

Lawenda wzmacnia system nerwowy i działa uspokajająco. Pomaga w bólach głowy wywołanych stresem. Jest skuteczna w stanach depresyjnych. Można ją stosować jako lek nasenny.

Napar:

- 1 łyżkę kwiatów zalać szklanką wrzącej wody i zaparzać pod przykryciem około 15 minut. Przecedzić. Pic 2 razy dziennie po ½ szklanki.

Męczennica – Passiflora incarnata

Roślina jest wieloletnim krzewem. Pochodzi z międzyzwrotnikowych rejonów Ameryki. Zdziczałą można spotkać w południowej Europie. W Polsce jest uprawiana w szklarniach i ogródkach jako roślina ozdobna. Surowcem jest ziele męczennicy. Zbiór powtarza się kilka razy w roku.

Ziele zawiera między innymi flawonoidy, fitosterole, karotenoidy, kumaryny, ślady olejku eterycznego, kwasy organiczne oraz alkaloidy indolowi w tym passifloryne.

Ziele męczennicy działa uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy i ułatwia zasypianie. Leczy nawet przewlekła bezsenność. Męczennica używana jest w stanach niepokoju i rozdrażnienia. Nie prowadzi do uzależnienia. Wspomaga w zaburzeniach jelit i serca na tle nerwowym.

Napar:

- 1 łyżeczkę suszonego ziela zalać szklanką wrzątku i zaparzyć 15 minut pod przykryciem. Przecedzić. Pic 2 razy dziennie po szklance. Jako środek nasenny pić szklankę naparu przed snem.

Głóg – Crataegus monogyna

Głóg jest wyniosłym krzewem. Roślinę spotkać można w Europie, Azji i północnej Afryce. W Polsce rośnie dziko w lasach i zaroślach, przy drogach, na zrębach, brzegach lasów, w parkach i ogrodach. Surowcem jest kwiat głogu z liśćmi oraz owoc. Kwiaty zbiera się wtedy gdy świeżo rozkwitły. Owoce zbiera się we wrześniu i w październiku.

Kwiat głogu z liściem zawiera między innymi garbniki, pektyny, sole mineralne, aminy, związki kumarynowe, fitosterole, flawonoidy oraz witaminy C i z grupy B. Owoce głogu  zawierają podobne substancje, ale jeszcze dodatkowe witaminę A, alkohol cukrowy i sorbitol wykorzystywany jako środek słodzący dla osób z nadwagą i chorujących na cukrzyce.

Wyciągi z kwiatów głogu działają łagodnie nie tylko uspokajająco. Przetwory z owoców i kwiatów wykorzystywane bywają w bezsenności, nadmiernej pobudliwości i nerwicy wegetatywnej oraz w stanach rozdrażnienia i niepokoju.

Napar z kwiatów głogu:

- 1 łyżeczkę rozdrobnionych kwiatów głogu z liściem zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem 15 minut. Przecedzić.  Pic 2 razy dziennie po szklance.

Napar z owoców głogu:

- 2 łyżeczki owoców głogu zalać szklanką wrzątku i odstawić na 20 minut pod przykryciem. Pic 3 razy dziennie w porozumieniu z lekarzem. Napar może obniżyć ciśnienie.

Lipa – Tilia mordata

Roślina jest rozłożystym drzewem. Drzewa występują powszechnie w Europie oraz w strefie umiarkowanej półkuli północnej. W Polsce lipy są pospolite. Rosną w lasach i parkach. Sadzone bywają wzdłuż ulic i dróg oraz jako drzewa ozdobne. Surowcem zielarskim jest kwiatostan wraz z podsadką kwiatową. Zbiór kwiatów rozpoczyna się na początku kwitnienia.

Podstawowe substancje czynne w kwiecie lipy to miedzy innymi flawonoidy, olejek eteryczny, a w nim terpeny, geraniol, eugenol. Poza tym związki śluzowe, kwasy organiczne, garbniki, związki mineralne w tym sole manganu.

Kwiaty lipy mają działanie uspokajające i są powszechnie stosowane przy napięciu nerwowym i pobudliwości nerwowej.

Napar:

- 2 łyżki kwiatów zalać 2 szklankami wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem na 15 minut. Pic ½ -2/3 szklanki 3 razy dziennie. Jako środek ułatwiający zasypianie pic 2 razy dziennie w tym przed snem. Napar ma działanie napotne.

Mięta pieprzowa – Mentha piperita

Mięta jest rośliną wieloletnią. Obecnie mięta jest rozpowszechniona w uprawach na całym świecie. Surowcem zielarskim jest liść mięty pieprzowej. Zbioru dokonuje się w początkach kwitnienia. Czasem jest to jeden zbiór, a czasem dwa.

Substancje czynne to olejek, którego głównym składnikiem jest mentol o charakterystycznym smaku i zapachu. W olejku wykryto ponad 30 składników. Liście zawierają też garbniki, gorycze, fenolokwasy, karotenoidy, sterole, flawonoidy, sole mineralne. Jest w nich też witamina C i prowitamina A.

Liście mięty mają między innymi działanie uspokajające.

Napar:

- 1 łyżkę liści zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem około 10-15 minut. Przecedzić. Pic ½ - 1 szklankę jako środek uspokajający.

Rumian szlachetny – Anthemie nobilis

Rumianek jest rośliną wieloletnią. Roślina pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Obecnie jest uprawiana w całej europie w tym także w Polsce. Surowcem zielarskim jest koszyczek rumianku. Koszyczki zbiera się ręcznie w miarę zakwitania od czerwca do jesieni.

Koszyczki zawierają olejek eteryczny o bogatym składzie. To między innymi niewielkie ilości azulenu, fenolokwasy, kumaryny, garbniki, gorycze, flawonoidy, cholina, inozyt, sole mineralne z dużą zawartością potasu i witamina C.

Koszyczki rumianku mają działanie uspokajające i nasenne.

Napar:

- 1 łyżkę ziół zalać 2 szklankami wrzącej wody. Pozostawić pod przykryciem na 15 minut i po przecedzeniu pić w ilości ½ szklanki 2-3 razy dziennie.

W przypadku napięcia nerwowego korzystnie działają również: korzeń arcydzięgla, liść bobrka, ziele dziurawca, kwiat pierwiosnka, ziele jemioły, ziele serdecznika, ziele werbeny, kwiat maku polnego, ziele macierzanki, liść ruty, ziele bukwicy zwyczajnej, owoc róży.

Zioła pomagają nie tylko stosowane pojedynczo, ale i w mieszankach. Aby sporządzić mieszankę, należy użyć ziół w odpowiednich proporcjach, zmieszać i zaparzać zwykle łyżkę mieszanki na raz, czyli na szklankę wrzątku. Pije się z różną częstotliwością. Zazwyczaj od 1 do 3 razy dziennie.

Przykładowa mieszanka na nerwy według Ojca Grzegorza Sroki:

- owoc róży 100 g

- koszyczek rumianku 100 g

- liść melisy 50 g

- ziele krwawnika 50 g

- korzeń arcydzięgla 50 g

- ziele dziurawca 50 g

- szyszki chmielu 25 g

- korzeń kozłka 25 g

- liść mięty pieprzowej 25 g

Zioła o działaniu uspokajającym są skuteczne. Zazwyczaj jednak kuracja musi trwać nieco dłużej, bo działają łagodniej niż leki syntetyczne. Zwykle, odpowiednio stosowane są bezpieczne i rzadziej niż leki syntetyczne maja skutki uboczne groźne dla zdrowia.