Przesądy i zwyczaje wigilijne

Prawdopodobnie dla większości z nas wieczerza wigilijna jest tą najbardziej ulubioną, wyczekiwaną i najważniejszą w całym roku. Ponieważ jej tradycja sięga jeszcze czasów pogańskich, dlatego przez wieki powstało całe mnóstwo zwyczajów, zabobonów i przesądów z nią związanych.

Wieczerzę zaczynamy dopiero wtedy, gdy na niebie pojawi się pierwsza gwiazda- czyli symbol Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła pasterzy do żłóbka Jezusa. 

                      STÓŁ WIGILIJNY

Siadamy przy nim wedle starszeństwa, czyli należy zachować kolejność w jakiej powinniśmy się pożegnać ze światem.

Pod obrus wkładamy sianko, a stół posypujemy owsem. To symbole ubóstwa w jakim narodził się Jezus. Na środku kładziemy opłatek oraz sól i czosnek- symbole walki ze złymi mocami, a także świece- symbol jasnego światła oznaczającego dobroć i miłość.

Pod każdy talerz powinniśmy włożyć monetę i łuskę od karpia- zapewni nam to pomyślność finansową i szczęście w nowym roku.

                               CHOINKA

Pojawiła się u nas dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku, a przywędrowała z Niemiec. Miała zapewnić dobrobyt, zdrowie i szczęście. Ozdoby na choinkę nigdy nie były przypadkowe. Dawniej wieszano na niej jabłka, orzechy, ciastka, ozdoby wykonane ze słomy czy papieru. Mają one też swoją symbolikę. I tak orzechy zawijane w sreberka przynoszą dobrobyt i siłę, jabłka mają zapewnić zdrowie i urodę, świeczki lub światełka bronią przed ciemnością i złem, łańcuchy wzmacniają rodzinne więzy, gwiazda betlejemska ma pomagać w powrotach do domu, a dzwoneczki oznaczają dobrą nowinę i radość.

                               OPŁATEK

W obecnej formie opłatek wprowadzono w X wieku, w miejsce poświęconego chleba. Słowo opłatek pochodzi od łacińskiego oblatum, co znaczy ofiarowanie. Niegdyś również opłatek miał działanie magiczne, pokruszony wrzucało się do studni aby oczyszczał wodę. Powszechnie wierzono, że jeśli w Wigilię podzielisz się z innymi ludźmi opłatkiem, to przez cały rok nie zaznasz głodu ani biedy i będziesz mógł pomóc uboższym od siebie.

Dawno temu w niektórych regionach gospodarz łamał opłatek na tyle części ilu było domowników. Wkładał każdy kawałek do miodu wypowiadając imię, a potem przyklejał do szyby w oknie. Opłatek, który odkleił się i odpadł od szyby, wróżył śmierć tej osoby w następnym roku.

                  DODATKOWE NAKRYCIE

Wolne miejsce przy stole jest jednym z najmłodszych zwyczajów wigilijnych. W niektórych regionach mówi się, że zostawiamy miejsce dla zbłąkanego wędrowca, w innych jest ono przeznaczone dla bliskich, którzy niedawno odeszli, a raczej dla ich duchów.

                             DUCHY

W starosłowiańskich czasach wierzono, że właśnie w wigilijną noc dusze zmarłych wracają na ziemię. Pozostawiano dla nich uchylone okna, czy drzwi, a także po kolacji resztki jedzenia, napojów oraz opłatek.

W Wigilię nie wolno było używać ostrych narzędzi, aby nie skaleczyć duchów. Nie można było spluwać, ani wylewać brudnej  wody przez okno, nie przędzono też na kołowrotku. Przed rozpoczęciem wieczerzy często przywoływano zwierzęta, gdyż wierzono, że mogą w nie wejść dusze zmarłych.

                             POTRAWY

Powinno być 12 potraw postnych, bez tłuszczów zwierzęcych. Każdej z nich należy przynajmniej spróbować, aby w nowym roku nam ich nie zabrakło. Dania wigilijne są różne w zależności od tradycji regionu, ale najczęstsze to: barszcz z uszkami, czasem żur lub grzybowa, także zupa rybna i owocowa, ryby na wiele sposobów, kapusta z grochem lub grzybami, pierogi z kapustą, kasza z suszonymi grzybami, fasola z suszonymi śliwkami, paszteciki z grzybami, kotleciki z ryżu z sosem grzybowym, kluski z makiem, cukrem i miodem, makiełki, chałka z kompotem z suszonych owoców, zupa migdałowa, kulebiak, gołąbki, kutia, moczka i makówki.

                    WRÓŻBY WIGILIJNE

Wróżono także tego dnia. Samotni powinni zjeść jabłko i policzyć ile ma pestek- jeśli była to liczba parzysta, to w nowym roku znajdzie partnera.

Podczas wieczerzy należy mieć przy sobie pieniądze, aby ich nie zabrakło przez cały rok.

Do uszka z barszczu wkładano jeden grosz, a osoba, której się takie uszko przytrafiło mogła się spodziewać szczęścia.

W Wigilię bardzo ważne jest, aby próg naszego domu pierwszy przekroczył mężczyzna, gdyż zapowiada to pomyślny rok, jeśli zaś byłaby to kobieta, to nowy rok przyniesie nam dużo kłopotów.

Należało pamiętać, aby zdjąć całe pranie ze sznurków, aby starych problemów nie przenosić na nowy rok.

Składając życzenia swojemu małżonkowi i dzieląc się z nim opłatkiem trzeba uważać, aby nawet okruszek nie upadł nam na podłogę, oznaczałoby to zdradę małżeńską.

Jeśli chcemy wiedzieć jaki będzie nadchodzący rok, to pokrójmy cebulę na 12 kawałków, posypmy ją solą, te kawałki które najszybciej spleśnieją zapowiadają deszczowe miesiące.

Ważne jest też dla wszystkich, czy za rok uda nam się spotkać w tym samym gronie. Jeśli chcesz to wiedzieć zdmuchnij świecę po wieczerzy i obserwuj dym, jeśli powoli snuje się po pokoju, oznacza, że spotkacie się w komplecie, jeśli zaś szybko uleci w stronę okna lub drzwi można się spodziewać czyjegoś odejścia.

Kłótnie i awantury w tym dniu są absolutnie zakazane, należy się do wszystkich odnosić z szacunkiem, życzliwością i miłością.

W Wigilię uważajcie również, aby się nie skaleczyć, nie poturbować, nie zachorować- byłby to zły znak na przyszły rok jeśli chodzi o zdrowie.

W tym dniu niczego i nikomu nie pożyczajmy, gdyż przyniosłoby to tej osobie niedostatek. Trzymajmy się też z daleka od wszelkich napraw i majsterkowania.

Pamiętajcie: jaka Wigilia, taki cały rok.

Tradycje i zwyczaje to bardzo ważna rzecz, ale najważniejszym jest spędzenie tych kilku świątecznych dni w gronie najbliższych nam osób, a do tego w miłym, życzliwym i przyjaznym nastroju.

Życzę Wszystkim Państwu Wspaniałych Świąt